Enn þegir Sigmundur Davíð

Sigmundur Davíð Gunnlaugsson forsætisráðherra brást ókvæða við spurningum blaðamanns Vísis í gærkvöldi, á opnum stjórnmálafundi sem haldinn var á Ólafsfirði. Blaðamaður vildi inna Sigmund Davíð eftir afstöðu hans til umdeildra ummæla Sveinbjargar Birnu Sveinbjörnsdóttur, leiðtoga Framsóknarflokksins í Reykjavík, sem margir hafa viljað túlka svo að þau lýsi andúð á innflytjendum – með réttu eða röngu. Sú er í það minnsta túlkunin, andstæðingar mosku á Íslandi hafa lýst yfir stuðningi við Framsókn á þessum forsendum, og þessum skilningi hefur ekki verið vísað á bug með afgerandi hætti. Ummælin sem um ræðir eru á þá leið að oddvitinn vill að Reykjavíkurborg dragi til baka lóðarúthlutun til Félags múslima og að íbúar kjósi um hvort félagið fái lóðina. Sigmundur Davíð vildi ekkert um það mál tala og var á honum að skilja að honum þætti spurningin óviðurkvæmileg.

Þriðji kosturinn er sá að þegja

Vísir birti í gær frétt sem byggði á samtali við Sveinbjörgu Birnu en þar segir hún frá því að hún hafi ekkert rætt þetta mál við Sigmund Davíð eða forystuna og þá þögn túlki hún sem samþykki – og þakkar traustið.

Sigmundur Davíð tjáði blaðamanni í gærkvöldi að yfirlýsingar frá sér væri að vænta á vefsíðu sinni strax í nótt en nú, þegar klukkan er orðin tvö næsta dags bólar ekkert á slíku. Áður hefur hann gefið ádrátt um að hann muni tjá sig um málið án þess að gjörðir hafi fylgt þeim orðum. Ýmsir vilja ráða það í þögn forystu flokksins að hún vilji, með því, fiska í gruggugum sjó; sjá hvað þessi afstaða gefur í atkvæðum talið. Þá er augljóst að forystan stendur frammi fyrir tveimur mjög erfiðum kostum: Annars vegar er að fordæma afstöðu oddvitans í stærsta kjördæmi landsins nokkrum dögum fyrir kosningar eða vera annars stimplaður án fyrirvara sem popúlískur þjóðernissinnaður flokkur. Þriðji kosturinn er sá að þegja fram yfir kosningar, freista þess þá að þvo af sér stimpilinn (eða ekki). Það kostar að fjallað verður um málið og Framsóknarflokkurinn „nýtur“ vafasamrar athyglinnar – vafasamrar því víst er að málið er eldfimt. Vísir hefur heimildir fyrir því Sveinbjörg Birna njóti ekki þess stuðnings sem hún les úr þögninni – að þögnin sé ekki til marks um samþykki. Hins vegar hefur ekkert komið fram opinberlega sem gefur annað til kynna.

Stjáklandi og loðmulluleg viðbrögð

Viðbrögð forystumanna í Framsóknarflokknum hafa verið loðmulluleg. Sigrún Magnúsdóttir þingflokksformaður hefur sagt að skoðanir Sveinbjargar Birnu samræmist ekki flokksályktunum. Gunnar Bragi Sveinsson utanríkisráðherra hefur lýst því yfir að hann sé Sigrúnu sammála. En, Sigrún hefur dregið í land síðan, eins og DV greinir frá, og styður framboð Sigurbjargar heilshugar. En Sigmundur Davíð þegir, Eygló Harðardóttir og Sigurður Ingi Jóhannsson úr ráðherraliði flokksins einnig. Þingmenn sömuleiðis. Ásmundur Einar Daðason segir ekki orð og Vigdís Hauksdóttir hefur verið „utan þjónustusvæðis“. Vísir hefur gert ítrekaðar tilraunir til að ná í hana en Vigdís er oddviti Framsóknarmanna í Reykjavík suður og það sem meira er, Sveinbjörg Birna er varaþingmaður hennar.

Í nóvember birti Eiríkur Bergmann prófessor á Bifröst greiningu í Fréttatímanum þar sem hann finnur ýmislegt sammerkt með þjóðernissinnuðum popúlískum flokkum í Evrópu og Framasóknarflokknum. Þingflokkur Framsóknarflokksins brást hart við og sendi í kjölfarið yfirlýsingu þar sem greining Eiríks er fordæmd. Allir þingmenn, þar með talinn Sigmundur Davíð, rituðu undir þá yfirlýsingu. Vísi hefur borist ábending úr herbúðum Framsóknarmanna að sú yfirlýsing ætti að duga til að lýsa afstöðu forystunnar, en fyrst talið var rétt að bregðast harkalega við þá, árið 2011, hvað þá nú þegar leiðtogi flokksins í Reykjavík fer fram með þessum hætti? Og Guðmundur Hálfdánarson prófessor setur fram greiningu þar sem dregnar eru talsvert skýrari línur í þá átt en Eiríkur gerði fyrir þremur árum. Guðmundur segir freistandi að horfa til Evrópu þar sem uppgangur slíkra flokka er verulegur.

Óttinn við útlendingaandúðina

Viðbrögð ýmissa á netinu hafa verið afgerandi. Illugi Jökulsson rithöfundur hefur fjallað um málið og varar við útlendingahatri, sem hann les í afstöðu Sveinbjargar Birnu. Illugi hefur ítrekað krafið Eygló Harðardóttur svara á Facebook en án árangurs. Og í nótt ritaði Viðar Þorsteinsson heimspekingur grein sem margir dreifa nú um Facebook, undir titlinum „Framsóknarflokkurinn og ég“. Þar segist Viðar vera bálreiður og miður sín í senn:

„Staðan er enn óljós, og getur enn brugðið til beggja vona í vikunni. En útlitið er ekki gott. Það sem virðist vera í spilunum er að Framsóknarflokkurinn muni breytast í innflytjendahatursflokk, í líkingu við Sverigedemokraterna í Svíþjóð eða Le Front National í Frakklandi. Þetta yrði í fyrsta sinn sem slíkt stjórnmálaafl kæmi fram á Íslandi og hefði raunhæfa möguleika á að dafna. Höfum í huga að þrátt fyrir smæð hefur Framsóknarflokkurinn stöðu, rætur og stofnanabundin völd sem Frjálslyndi flokkurinn hafði aldrei.“

Þá greinir Viðar frá því að hann hafi sent skeyti og skrifað ýmsum innan Framsóknarflokksins en viðbrögðin séu engin nema frá Ástu Hlín Magnúsdóttur, en hún situr í stjórn SUF sem fulltrúi Norðausturkjördæmis, sem tók skýra afstöðu gegn umræddum ummælum og sagðist „myndu beita sér innan SUF fyrir því að ályktun yrði sent út.“

Flugvöllurinn og innflytjendur

Annað sem heita má eftirtektarvert er að þeir sem styðja framboð Framsóknarflokksins og flugvallarvina á þeim forsendum að málið sem þeir settu á oddinn í aðdraganda kosningabaráttunnar, flugvöllinn áfram í Vatnsmýrinni, virðast ekki hafa mikið við þessa óvæntu vendingu að athuga. Með öðrum orðum, þá virðist veruleg fylgni milli þess að vilja flugvöllinn áfram í Vatnsmýrinni og þess að vilja gjalda varhug við ógn sem stafar af innflytjendum. Undantekningin er Hreiðar Eiríksson, 5. maður á lista Framsóknarflokksins, en hann dró sig í hlé eftir að ummælin féllu og styður ekki framboðið. Reglur um framboðslista stjórnmálaflokka aftra því að hann geti látið sig hverfa af lista. „Fyrst eftir að ég dró mig í hlé sem ég vakti athygli manna,“ segir Hreiðar í samtali við Vísi.

Hreiðar metur það hins vegar síður en svo að hann sé einn á báti, viðbrögð við ákvörðun hans séu mikil og í gær hafi hann fengið yfir þúsund skilaboð þar sem menn hafi lýst sig afar ánægða með ákvörðun hans. Hreiðar metur það sem svo tæpur helmingur þeirra séu málsmetandi Framsóknarmenn. Hann metur það sem svo að afstaða gagnvart sjónarmiðum sem kenna megi við útlendingaandúð sé ekki umdeild innan Framsóknarflokksins. „Þetta er andstætt kjarna þess sem ég stend fyrir sem persóna og maður, þá þetta sem kenna má við einhvers konar andúð á innflytjendum, þó það hafi verið tengt við einhverja lóðaúthlutun,“ segir Hreiðar.

Viðbrögðin hafa þó ekki eingöngu verið á einn veg. Hreiðari hafa borist skilaboð þar sem honum eru ekki vandaðar kveðjurnar, fyrir að draga sig út á þessum forsendum. „Það hafa komið einhver skilaboð og svo frekar óvægin umfjöllun á ýmsum sóðasíðum,“ segir Hreiðar sem lætur sér þó hvergi bregða vegna þessa.