Einkavæðing eða þjóðnýting? 10. júní 2006 00:01 Í samfélagi okkar er nokkuð breið sátt um drýgstan hluta skiptinga verksviða milli hins opinbera annars vegar og einkaaðila hins vegar. Þó er talsvert svæði í athafnalífi landsmanna þar sem hugmyndafræðilegur ágreiningur er um hvernig eignarhaldi eigi að vera háttað. Við einkavæðingu bankanna var ekki mikið deilt um grundvallarsjónarmið, heldur um framkvæmdina, sem ekki var nægjanlega gagnsæ. Fyrir utan Vinstri græna var tiltölulega mikil sátt um það að fjármálakerfinu væri betur komið í höndum einkaaðila. Sú ráðstöfun hefur reynst happadrjúg og skapað mikil verðmæti. Aftur þegar kom að sölu Símans voru flokkadrættir nokkuð svipaðir og við sölu bankanna. Mikill meirihluti vildi selja Símann. Nú var ekki deilt með sama hætti um söluferlið, sem var mun gagnsæjara og betur útfært. Deilan snerist fyrst og fremst um hvort selja ætti grunnnetið með fyrirtækinu. Núverandi stjórnarflokkar komust að þeirri niðurstöðu að grunnnetið ætti að einkavæða. Fyrirtækið er eign skattborgara í Reykjavík og það væri auðvitað afar kostulegt, ef ekki í hrópandi mótsögn, ef meirihluti sömu flokka og einkavæddu grunnnetið tæki þátt í einhvers konar þjóðnýtingu þess á ný. Nú er komin upp sérkennileg staða. Grunnetið, sem í rökstuðningi ríkisstjórnarinnar var samofið annarri starfsemi Símans, er til sölu og fyrir liggja drög að samkomulagi við Orkuveitu Reykjavíkur um kaup á grunnnetinu fyrir hátt í tuttugu milljarða króna eftir því sem heimildir herma. Frá sjónarhóli eigenda Símans eru þessi viðskipti afar skiljanleg. Fyrirtækið myndi losa um mikla fjárbindingu, sem gæfi því afl til að takast á við ný verkefni. Ekki er heldur ólíklegt að þessi viðskipti kunni að vera afar snjöll frá sjónarhóli fyrirtækisins Orkuveitu Reykjavíkur. Vandinn er bara sá að Orkuveita Reykjavíkur er í almannaeigu og byggir hluta starfsemi sinnar á einokunaraðstöðu. Fyrirtækið er eign skattborgara í Reykjavík og það væri auðvitað afar kostulegt, ef ekki í hrópandi mótsögn, ef meirihluti sömu flokka og einkavæddu grunnnetið tæki þátt í einhvers konar þjóðnýtingu þess á ný. Stjórnmál eiga að snúast um grundvallaratriði. Deildar meiningar kunna að vera um þessi viðskipti og sitt getur hverjum sýnst um þau. Hitt er einnig ljóst að menn geta ekki gagnrýnt Orkuveituna fyrir uppbyggingu eigin nets árum saman í stjórnarandstöðu og látið það síðan verða sitt fyrsta verk að kaupa net samkeppnisaðila fyrir vel á annan tug milljarða. Sjálfstæðis- og Framsóknarflokkur stóðu að sölunni meðal annars á þeirri forsendu að fjármunum sem hefðu fengist fyrir Símann væri betur varið í önnur verkefni. Það er því ekki ósanngjörn krafa til þessara flokka að sama afstaða sé skýr í afstöðu til fjármuna borgarbúa og hún var til fjármuna landsmanna allra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hafliði Helgason Skoðanir Mest lesið Erindisleysa Kennarasambandsins Ólafur Hauksson Skoðun Köld eru kvennaráð – eða hvað? Halla Hrund Logadóttir Skoðun Er hægt að kaupa aukakíóin í burtu? Elísabet Reynisdóttir Skoðun Það eru margar leiðir til að lækka vexti Ólafur Margeirsson Skoðun Að fortíð skal hyggja Guðrún Jónsdóttir Skoðun Óvenjuleg hálka Sara Oskarsson Skoðun ESB-andstæðingar á nálum Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Vanhæfi, valdníðsla og dýraníð - ekkert mál fyrir Bjarna Ben! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Halldór 07.12.2024 Halldór Voru aðdragandi og úrslit þingkosninga lýðræðisleg? Tómas Ellert Tómasson Skoðun
Í samfélagi okkar er nokkuð breið sátt um drýgstan hluta skiptinga verksviða milli hins opinbera annars vegar og einkaaðila hins vegar. Þó er talsvert svæði í athafnalífi landsmanna þar sem hugmyndafræðilegur ágreiningur er um hvernig eignarhaldi eigi að vera háttað. Við einkavæðingu bankanna var ekki mikið deilt um grundvallarsjónarmið, heldur um framkvæmdina, sem ekki var nægjanlega gagnsæ. Fyrir utan Vinstri græna var tiltölulega mikil sátt um það að fjármálakerfinu væri betur komið í höndum einkaaðila. Sú ráðstöfun hefur reynst happadrjúg og skapað mikil verðmæti. Aftur þegar kom að sölu Símans voru flokkadrættir nokkuð svipaðir og við sölu bankanna. Mikill meirihluti vildi selja Símann. Nú var ekki deilt með sama hætti um söluferlið, sem var mun gagnsæjara og betur útfært. Deilan snerist fyrst og fremst um hvort selja ætti grunnnetið með fyrirtækinu. Núverandi stjórnarflokkar komust að þeirri niðurstöðu að grunnnetið ætti að einkavæða. Fyrirtækið er eign skattborgara í Reykjavík og það væri auðvitað afar kostulegt, ef ekki í hrópandi mótsögn, ef meirihluti sömu flokka og einkavæddu grunnnetið tæki þátt í einhvers konar þjóðnýtingu þess á ný. Nú er komin upp sérkennileg staða. Grunnetið, sem í rökstuðningi ríkisstjórnarinnar var samofið annarri starfsemi Símans, er til sölu og fyrir liggja drög að samkomulagi við Orkuveitu Reykjavíkur um kaup á grunnnetinu fyrir hátt í tuttugu milljarða króna eftir því sem heimildir herma. Frá sjónarhóli eigenda Símans eru þessi viðskipti afar skiljanleg. Fyrirtækið myndi losa um mikla fjárbindingu, sem gæfi því afl til að takast á við ný verkefni. Ekki er heldur ólíklegt að þessi viðskipti kunni að vera afar snjöll frá sjónarhóli fyrirtækisins Orkuveitu Reykjavíkur. Vandinn er bara sá að Orkuveita Reykjavíkur er í almannaeigu og byggir hluta starfsemi sinnar á einokunaraðstöðu. Fyrirtækið er eign skattborgara í Reykjavík og það væri auðvitað afar kostulegt, ef ekki í hrópandi mótsögn, ef meirihluti sömu flokka og einkavæddu grunnnetið tæki þátt í einhvers konar þjóðnýtingu þess á ný. Stjórnmál eiga að snúast um grundvallaratriði. Deildar meiningar kunna að vera um þessi viðskipti og sitt getur hverjum sýnst um þau. Hitt er einnig ljóst að menn geta ekki gagnrýnt Orkuveituna fyrir uppbyggingu eigin nets árum saman í stjórnarandstöðu og látið það síðan verða sitt fyrsta verk að kaupa net samkeppnisaðila fyrir vel á annan tug milljarða. Sjálfstæðis- og Framsóknarflokkur stóðu að sölunni meðal annars á þeirri forsendu að fjármunum sem hefðu fengist fyrir Símann væri betur varið í önnur verkefni. Það er því ekki ósanngjörn krafa til þessara flokka að sama afstaða sé skýr í afstöðu til fjármuna borgarbúa og hún var til fjármuna landsmanna allra.