Almenningur og hlutabréf 17. september 2006 00:01 Sala hlutafjár Exista og skráning þess félags og sala hlutafjár í Marel heppnaðist einstaklega vel. Bæði þessi félög stóðu vel að sölunni og vönduðu í hvívetna upplýsingagjöf sína til fjárfesta. Sérstaklega var ánægjulegt að sjá hversu stór hópur almennra fjárfesta tók þátt í kaupunum. Eftirspurnin var margföld. Íslenskur hlutabréfamarkaður hefur þróast vel þau fimmtán ár sem liðin eru frá því að alvöru viðskipti hófust með hlutabréf. Margt hefur hjálpast þar að. Styrkur íslenskra lífeyrissjóða hefur skipt miklu fyrir fyrirtæki á markaði, en ekki síður skipti máli í upphafi að almenningur var áhugasamur um þá möguleika sem þessi áhugaverði fjárfestingakostur bauð upp á. Ástæða þess var ekki síst skattaskammturinn svokallaði sem heimilaði skattafrádrátt af kaupum á hlutabréfum upp að tiltekinni fjárhæð. Niðurstaða þessa var mun meiri þátttaka almennings á hlutabréfamarkaði en ella hefði orðið. Afleiðing þess er sú að þúsundir Íslendinga hafa notið þeirrar verulegu verðmætaaukningar sem orðið hefur í íslensku viðskiptalífi. Verðmætaaukningar sem aldrei hefði orðið ef hagkerfið hefði ekki opnast og ríkið dregið úr afskiptum sínum af atvinnulífinu. Auk þessa beina hagsauka vegna hlutafjáreignar almennings hefur uppgangurinn skilað sér í góðri ávöxtun lífeyrissjóða sem þýðir hærri framtíðartekjur þorra launafólks í framtíðinni. Það er vert að hafa þennan árangur í huga þegar tilhneigingar gætir mitt í allri velsældinni að mála skrattann á vegginn og krefjast regluverks yfir atvinnulífið sem ekki á sér hliðstæðu í nágrannalöndunum. Þegar slíkar kröfur koma frá þeim sem gefa sig út fyrir borgaralegt frjálslyndi, þá er erfitt að verjast þeirri hugsun að eitthvað annað trufli sýnina á þróun viðskiptalífsins. Þátttaka almennings á hlutabréfamarkaði er mikilvæg fyrir margra hluta sakir. Fyrst ber að líta til þess að ávöxtun hlutabréfa er að jafnaði meiri en annarra fjárfestingakosta, þegar litið er yfir lengra tímabil, enda þótt ávöxtunin geti sveiflast verulega og verið neikvæð á tímabilum. Fjarvera fólks frá hlutabréfamarkaði sviptir það möguleika á betri ávöxtun sparnaðar. Vera almennings á hlutabréfamarkaði er einnig aðhald fyrir stærstu eigendur og stjórnendur og skerpir því á kröfum um vandaða og góða viðskiptahætti. Ávinningur velgengni fyrirtækja dreifist með mikilli þátttöku á mun fleiri og verður til þess að síður myndast gap milli fólks, fyrirtækja og leiðandi kaupsýslumanna. Niðurstaða í útboði Exista og Marel gefur ágæt fyrirheit um vaxandi áhuga almennings á hlutabréfamarkaði. Hins vegar er umhugsunarefni hvort ekki séu til leiðir til að örva slíkan áhuga frekar með einhvers konar ívilnun eða beinum hagsauka líkt og gert var með skattaafslættinum hér á árum áður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hafliði Helgason Skoðanir Mest lesið Bílastæði eru hættulegri en þú heldur Hrefna Sigurjónsdóttir Skoðun Dýravelferð dýranna Árni Alfreðsson Skoðun Sýrland í stuttu máli Omran Kassoumeh Skoðun Er Vernd einkarekið fangelsi í dulargervi áfangaheimilis? Ólafur Ágúst Hraundal Skoðun Réttur kvenna til lífs Ólöf Embla Eyjólfsdóttir Skoðun Eftirlifendur fá friðarverðlaun Andrés Ingi Jónsson Skoðun Við getum stöðvað kynbundið ofbeldi Hildur Guðbjörnsdóttir Skoðun Brottvísanir frá sjónarhorni íslenskukennara Sigurlín Bjarney Gísladóttir Skoðun Köld eru kvennaráð – eða hvað? Halla Hrund Logadóttir Skoðun Er hægt að kaupa aukakíóin í burtu? Elísabet Reynisdóttir Skoðun
Sala hlutafjár Exista og skráning þess félags og sala hlutafjár í Marel heppnaðist einstaklega vel. Bæði þessi félög stóðu vel að sölunni og vönduðu í hvívetna upplýsingagjöf sína til fjárfesta. Sérstaklega var ánægjulegt að sjá hversu stór hópur almennra fjárfesta tók þátt í kaupunum. Eftirspurnin var margföld. Íslenskur hlutabréfamarkaður hefur þróast vel þau fimmtán ár sem liðin eru frá því að alvöru viðskipti hófust með hlutabréf. Margt hefur hjálpast þar að. Styrkur íslenskra lífeyrissjóða hefur skipt miklu fyrir fyrirtæki á markaði, en ekki síður skipti máli í upphafi að almenningur var áhugasamur um þá möguleika sem þessi áhugaverði fjárfestingakostur bauð upp á. Ástæða þess var ekki síst skattaskammturinn svokallaði sem heimilaði skattafrádrátt af kaupum á hlutabréfum upp að tiltekinni fjárhæð. Niðurstaða þessa var mun meiri þátttaka almennings á hlutabréfamarkaði en ella hefði orðið. Afleiðing þess er sú að þúsundir Íslendinga hafa notið þeirrar verulegu verðmætaaukningar sem orðið hefur í íslensku viðskiptalífi. Verðmætaaukningar sem aldrei hefði orðið ef hagkerfið hefði ekki opnast og ríkið dregið úr afskiptum sínum af atvinnulífinu. Auk þessa beina hagsauka vegna hlutafjáreignar almennings hefur uppgangurinn skilað sér í góðri ávöxtun lífeyrissjóða sem þýðir hærri framtíðartekjur þorra launafólks í framtíðinni. Það er vert að hafa þennan árangur í huga þegar tilhneigingar gætir mitt í allri velsældinni að mála skrattann á vegginn og krefjast regluverks yfir atvinnulífið sem ekki á sér hliðstæðu í nágrannalöndunum. Þegar slíkar kröfur koma frá þeim sem gefa sig út fyrir borgaralegt frjálslyndi, þá er erfitt að verjast þeirri hugsun að eitthvað annað trufli sýnina á þróun viðskiptalífsins. Þátttaka almennings á hlutabréfamarkaði er mikilvæg fyrir margra hluta sakir. Fyrst ber að líta til þess að ávöxtun hlutabréfa er að jafnaði meiri en annarra fjárfestingakosta, þegar litið er yfir lengra tímabil, enda þótt ávöxtunin geti sveiflast verulega og verið neikvæð á tímabilum. Fjarvera fólks frá hlutabréfamarkaði sviptir það möguleika á betri ávöxtun sparnaðar. Vera almennings á hlutabréfamarkaði er einnig aðhald fyrir stærstu eigendur og stjórnendur og skerpir því á kröfum um vandaða og góða viðskiptahætti. Ávinningur velgengni fyrirtækja dreifist með mikilli þátttöku á mun fleiri og verður til þess að síður myndast gap milli fólks, fyrirtækja og leiðandi kaupsýslumanna. Niðurstaða í útboði Exista og Marel gefur ágæt fyrirheit um vaxandi áhuga almennings á hlutabréfamarkaði. Hins vegar er umhugsunarefni hvort ekki séu til leiðir til að örva slíkan áhuga frekar með einhvers konar ívilnun eða beinum hagsauka líkt og gert var með skattaafslættinum hér á árum áður.