Landamæravörður

Þrjú albönsk börn á Íslandi fá ekki skólavist. Þau eru hælisleitendur og samkvæmt Útlendingastofnun var „þjónustuúrræðið fullnýtt“. Börnin þrjú fengu reyndar strax inni í grunnskólum í því hverfi sem þau búa í þegar Fréttablaðið fór að grennslast fyrir um málið. Upp úr dúrnum kom að einfaldlega hafði ekki verið sótt um skólagöngu fyrir börnin. Í kjölfar umfjöllunar Fréttablaðsins í gær um albönsku börnin upplýstist að tæplega tuttugu börn eru í sömu stöðu. „Þetta eru börn sem eiga rétt á skólagöngu og það er hluti af réttindum þeirra og mikilvægur þáttur í þroska þeirra,“ sagði Margrét María Sigurðardóttir, umboðsmaður barna, í samtali við Vísi. Hún lítur þessi vinnubrögð Útlendingastofnunar alvarlegum augum.

Þverpólitísk þingmannanefnd skilaði í ágúst drögum að frumvarpi til nýrra útlendingalaga. Þar er lögð sérstök áhersla á réttindi barna og umbætur í þeim efnum. Ýmis orðanotkun er endurskoðuð, til að gera lögin manneskjulegri, til dæmis með því að hætta notkun hugtaksins hælisleitandi og tala frekar um umsækjanda um alþjóðlega vernd. Þjónustustig við útlendinga, sérstaklega umsækjendur um alþjóðlega vernd, á að aukast. Þá er lagt til að öll samskipti útlendinga við íslensk stjórnvöld fari í gegnum eina stofnun, Útlendingastofnun.

Fullyrðing starfsmanns stofnunarinnar um að þjónustuúrræðið – það er menntun barnanna – hafi verið fullnýtt er óásættanleg. Það er óásættanlegt að þessi viðkvæmi hópur sem hælisleitendur, eða umsækjendur um alþjóðlega vernd, eru í samfélaginu, skuli þurfa að reiða sig á fjölmiðlaumfjöllun til að ná fram rétti sínum. Myndir af albönsku fjölskyldunni í nær tómri íbúð í ókunnugu landi eru átakanlegar. Börnin hafa nú frá því í júní hangið heima hjá sér og haft lítið annað fyrir stafni en að horfa út um gluggann á lánsömu íslensku börnin sækja sína menntun.

Það er vissulega rétt að fjöldi flóttamanna sem hingað leita hefur aukist gríðarlega og er fyrirséð að hann muni aukast frekar. Álag á stofnanir sem þjónusta þetta fólk og fjölskyldur hlýtur að aukast í takt við fjöldann. Það er hins vegar óásættanlegt að bera fyrir sig að úrræði séu fullnýtt þegar hið rétta er að ekki hefur verið sóst eftir þeim fyrir umrædd börn.

Öll börn eiga rétt á menntun við hæfi í samræmi við Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna, lög um grunnskóla og útlendingalög. Það er hlutverk Útlendingastofnunar að veita börnum, sem hingað koma til að sækjast eftir vernd, þann rétt þeirra. Yfirbragð Útlendingastofnunar hingað til hefur fyrst og síðast verið að þar starfi fólk við að hindra að hér fái fólk að búa í stað þess að veita því þá þjónustu sem fólkið á rétt á. Heimild Dyflinnarreglugerðarinnar til að endursenda hælisleitendur til þess Schengen-ríkis sem þeir komu fyrst til er eðli málsins samkvæmt heimild – ekki skylda. Samt sem áður er hún miskunnarlaust notuð af Útlendingastofnun til að senda hælisleitendur úr landi.

Útlendingastofnun, sem mun þurfa að sinna útlendingum sem hingað koma enn meira ef frumvarpið verður leitt í lög, þarf að hætta að haga sér eins og þungvopnaður landamæravörður og fara að sinna sínu hlutverki sem þjónustustofnun við útlendinga.

Uppfært: Í upprunalegu útgáfu pistilsins kom fram að fullyrðing starfsmanns Útlendingastofnunar um að þjónustuúrræði fyrir hælisleitendur væri fullnýtt væri ósönn. Það er ekki rétt. Hið rétta er að þjónustuúrræði sveitarfélaganna er fullnýtt - og tekur þá Útlendingastofnun við því hlutverki að veita þjónustuna. Hlutaðeigandi eru beðnir velvirðingar á þessum mistökum.