Inngildingin: „Íslenska töluð með hreim er samt ís­lenska“

„Það var líka umræða um það hvað er að vera Íslendingur,“ segir Athena og bætir við:

Er Íslendingur sá sem er ljóshærður, með hvítan húðlit og blá augu en ekki sá sem er með brúnan húðlit og krullað hár?“

Athena fundarstýrði viðburði UAK sem bar yfirskriftina „The Impact of diversity - Women’s empowerment” og var haldinn í Veröld – húsi Vigdísar. Markmið viðburðarins var að varpa ljósi á reynslu kvenna af erlendum uppruna, ekki síst á vinnumarkaði. 

Í dag og á morgun, rýnir Atvinnulífið í málin.

Hvers vegna er mynd á ferilskrá?

Athena segist sjaldan ef nokkurn tíma hafa fundið jafn mikla samstöðu meðal UAK kvenna og annarra gesta eins og myndaðist á umræddum viðburði félagsins þann 7.nóvember síðastliðinn.

,,Það var gífurleg samstaða og alveg ljóst að í kjölfar viðburðarins ætluðu margar konur að líta sér nær og velta fyrir sér hvað hver og ein okkar getum gert til að styðja betur við konur af erlendum uppruna,“ segir Athena, sem segir margt hafa komið fram í erindi fyrirlesara sem vakti athygli og kom jafnvel á óvart.

Eins og hvað?

„Til dæmis það að það þekkist víst ekki erlendis að það séu alltaf myndir af umsækjendum á ferilskrám,“ svarar Athena en þekkt er að fólk af erlendum uppruna kemst síður í atvinnuviðtöl en aðrir Íslendingar.

Og fyrst þetta er sér-íslenskt fyrirbæri veltir maður fyrir sér: 

Hvers vegna þarftu að sjá mynd af því hvernig einhver lítur út þegar þú skoðar ferilskrá? 

Er ekki nóg að lesa það sem stendur á blaðinu um hæfni og reynslu viðkomandi?“

Konurnar sem héldu erindi á viðburðinum eiga það sameiginlegt að hafa allar menntað sig vel á Íslandi, þótt uppruni þeirra sé úr mismunandi áttum.

„Og þótt þessar konar hafi fetað menntaveginn og í rauninni gert allt ,,rétt“ til þess að greiða fyrir framgangi sínum í íslensku atvinnulífi, var einróma reynsla þeirra að ef þú ert kona af erlendu bergi brotin, þá þarftu einfaldlega að vinna tvöfalt og sanna þig tvöfalt meira en ella væri.“

Fyrirlesararnir umræddu eru:

Charlotte Jónsdóttir Biering fæddist í Suður-Afríku en starfaði sem Global Diversity and Inclusion Lead hjá Marel.

Sigyn Jónsdóttir er fædd og uppalin á Íslandi og einn stofnenda fyrirtækisins Öldu, sem býður upp á lausn fyrir vinnustaði til að tryggja betri inngildingu fjölmenningar.

Grace Achieng, fædd í Kenya og stofnandi fyrirtækisins Gracelandic.

Lenya Rún Taha, Karim, fædd og uppalin á Íslandi og starfar sem lögfræðingur auk þess að vera í framboði til Alþingis sem fulltrúi Pírata. Foreldrar Lenyu eru frá Kúrdistan.

Fida Abu Libdeh, fædd í Palestínu og stofnandi GeoSilica Iceland.

„Allar þekkja þær það líka að þótt þær tali íslensku, tala margir við þær á ensku. Einfaldlega vegna þess að húðliturinn er ekki hvítur,“ segir Athena og bætir við:

„Sumar þeirra þekkja það jafnvel að svara fólki á íslensku, en samt heldur fólk áfram að tala við þær á ensku.“

Athena segir marga mega líta í eigin barm hvað tungumálið varðar.

„Við þurfum að sýna því skilning að þegar fólk er að læra tungumálið, er enginn sem fer að tala nýtt tungumál fullkomlega strax. Hluti af því að byggja upp fjölmenningarsamfélag er að samþykkja það að þótt íslenskan sé ekki töluð 100% rétt, er ekki þar með sagt að hún sé ekki íslenska.“

Að vera bandamaður

Sjálf þekkir Athena það vel að það eitt að vera öðruvísi að húðlit, kallar oft fram öðruvísi viðbrögð hjá fólki.

„Ég þekki það alveg sjálf að fólk byrji að tala við mig á ensku bara vegna þess að ég er blönduð,“ segir Athena, en faðir hennar er Bandarískur en móðir íslensk.

Fyrstu æviárin bjó Athena í Bandaríkjunum en frá 6 ára aldri hefur hún búið á Íslandi, var þó í eitt ár í Bandaríkjunum árið 2016-2017.

„Það var svo sem ekkert sem kom mér persónulega á óvart í umræðunum, einmitt vegna þess að ég er sjálf blönduð. En ég tók eftir því að margt af því sem rætt var, kom öðrum gestum viðburðarins á óvart.“

Sem Athenu fannst í raun ágætt út af fyrir sig, enda umræðurnar miklar og í samræmi við þá upplifun gesta og fyrirlesara að samfélagið og atvinnulífið þarf að gera betur.

„Það hefur auðvitað verið margsannað með rannsóknum að meiri árangur næst hjá fyrirtækjum sem eru með fjölbreyttan hóp starfsfhóps frekar en einsleitan. Með fjölbreyttum hópi aukast líkurnar á því að ný sjónarmið komi fram, fleiri hugmyndir vakna og nýsköpun eykst,“ nefnir Athena sem dæmi en bætir við:

Það er samt ekki nóg fyrir vinnustaði að ráða inn einn starfsmann sem kemur erlendis frá og haka þar með við boxið sitt um að vera orðinn fjölmenningarlegur vinnustaður.“

Það sem Athenu fannst mjög jákvætt við umræðurnar sem sköpuðust á viðburðinum og í kjölfar hans, voru umræður um að verða bandamaður.

„Með því að verða bandamaður erum við að leggja okkar krafta fram til að liðka fyrir þessari inngildingu sem þarf að vera góð. Við verðum einfaldlega bandamenn þessa fólks sem samfélagið og vinnustaðir eru mögulega síður að taka vel á móti, vegna hörundslitar eða uppruna.“

Með því að verða bandamaður, á fólk líka auðveldara með að líta í eigin barm og átta sig á því: Hvað get ég gert til að leggja málefninu lið?

„Því fyrir stjórnendur sem vilja að inngilding takist vel á sínum vinnustað, er mjög gott að byrja á því að líta í eigin barm. Og velta fyrir sér þaðan: Hvað getum við mögulega gert betur?“

Það sama segir Athena svo sem að eigi við um almennt: Fólk, fyrirtæki, félagasamtök og svo framvegis.

„Með því að vera bandamaður getum við hjálpað mikið til.“

Þá bendir Athena á að ekki síst þurfi samstaðan að aukast nú.

„Þegar viðburðurinn var haldinn voru kosningarnar í Bandaríkjunum nýafstaðnar og því var eðlilega komið aðeins inn á það hvað er að gerast þar. Og almennt voru konur sammála um að staðan í Bandaríkjunum er líkleg til að leiða af sér bakslag í þessum málum almennt í heiminum. Það er því sérstaklega gott fyrir okkur öll að vera svolítið vel vakandi einmitt núna,“ segir Athena og bætir við að nú þegar sé hugur í UAK konum að standa fyrir sambærilegum viðburði aftur.

„Því þetta var ekki aðeins viðburður fyrir UAK konur heldur var hann opinn og þangað mættu því margar konur sem eru af erlendum uppruna en búa og starfa hér. Tengslanetsmyndunin í kjölfar fundarins var því ekkert síður mikilvæg.“

En þegar nafnið er öðruvísi eða húðliturinn ekki hvítur, er eins og Íslendingar séu að setja upp hindranir og hömlur á fólk, til dæmis í atvinnulífinu.

Það var til dæmis mikið rætt um tengslanetið í atvinnulífinu. 

Því á Íslandi gengur svo mikið út á að þú þekkir einhvern og hverjir eru í tengslanetinu þínu. Til dæmis þegar að því kemur að fá vinnu. 

Sem er ekki auðvelt fyrir þessar konur, því þær eiga ekki endilega greiðan aðgang að þessu tengslaneti verandi með erlendan uppruna.“

Sem þó getur verið dýrkeyptur mannauður fyrir íslenskt atvinnulíf að missa af.

„Að byggja upp fjölmenningarsamfélag og auka á fjölbreytileika starfshópa vinnustaða er langhlaup. Það er enginn sem breytir vinnustaðamenningu í fjölmenningu á einni nóttu. En allt sem mögulega getur liðkað fyrir því að inngildingin gangi sem best fyrir sig er hagur allra,“ segir Athena og nefnir enn eitt dæmi:

Með því að líta inn á við er til dæmis hægt að skoða hvort umsækjendur um störf séu fjölbreyttur hópur hverju sinni og ef ekki, hvort það geti þá mögulega falist einhverjar hindranir eða takmarkanir strax í því ferli, sem koma í veg fyrir að ákveðnir einstaklingar sæki um starfið.“